Στην σημερινή σύγκλητο (21/10/2020) αναμένεται να αποφασιστεί η συμμετοχή του Ιδρύματος μέσω του ΕΛΚΕ και του ΕΠΙΣΕΥ σε spin off εταιρεία (τεχνοβλαστό) μαζί με άλλες 9 επιχειρήσεις με σκοπό την συμμετοχή σε διαγωνισμό χρηματοδότησης μέσω ΕΣΠΑ για την ενίσχυση και την ίδρυση Κέντρων Ικανοτήτων. Συγκεκριμένα, το ΕΜΠ και το ΕΠΙΣΕΥ έχουν δρομολογήσει διαδικασία ίδρυσης Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΙΚΕ) με σύμπραξη των ΔΕΠΑ Α.Ε., ΕΥΔΑΠ Α.Ε., ΟΑΣΑ Α.Ε., ΜΟΤΟR OIL ΕΛΛΑΣ, Δαναός Ειδικοί Σύμβουλοι Α.Ε., «ΗΥDRUS ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΥΝΕΚΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ», ΚΕΝΑΚΑΠ Α.Ε., «Κέντρα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» και του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Η συγκεκριμένη εταιρεία στοχεύει στην παραγωγή τεχνογνωσίας και προϊόντων σχετικά με την Ενέργεια (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – έξυπνες πόλεις – βιώσιμη ανάπτυξη – δίκτυα μεταφοράς και αποθήκευσης ενέργειας). Σε περίπτωση έγκρισης της πρότασης αναμένεται το Πολυτεχνείο να συμμετέχει μέσω του ΕΛΚΕ με ποσοστό 20% (200.000 ευρώ) στο μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης με καταβολή του ποσού σε μετρητά.

Πρόκειται για ένα ακόμα βήμα ποιοτικής αναβάθμισης της επιχειρηματικής λειτουργίας των ΑΕΙ. Μετά την από κοινού συμμετοχή επιχειρήσεων και πανεπιστημίων σε ερευνητικές προτάσεις και σε έργα είτε χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ (π.χ. Horizon), είτε από το ελληνικό κράτος (Ερευνώ-Καινοτομώ) που προϋπέθεταν την σύμπραξη με τις εταιρείες, στην πράξη υποτάσσοντας την έρευνα στις ανάγκες τους, τώρα επιδιώκεται η συμμετοχή του Ιδρύματος ως μετόχου σε μια τέτοια εταιρεία, η οποία θα έχει δικό της ΔΣ και πρόεδρο, θα λειτουργεί ξεκάθαρα με όρους αγοράς και κριτήριο της ύπαρξής της θα είναι αποκλειστικά το κέρδος από τα προϊόντα (ερευνητικά πορίσματα ή άλλα) που θα παράγει. Μια τέτοια εταιρεία έρχεται να καρπωθεί το υψηλά καταρτισμένο και ακραία εκμεταλλευόμενο επιστημονικό δυναμικό, καθώς και τις εγκαταστάσεις υψηλών προδιαγραφών των δημοσίων ιδρυμάτων.

Δεν είναι τυχαία και η στοχοθεσία της στον τομέα της ενέργειας (ΑΠΕ, μεταφορά, δίκτυα διανομής κλπ.), καθώς η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη αποτελεί άλλον έναν κλάδο καπιταλιστικής κερδοφορίας. Με αφορμή τις τρανταχτές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως, το κεφάλαιο ιεραρχεί τα τελευταία χρόνια μία στροφή στο ενεργειακό ζήτημα. Επομένως, τα κράτη πρέπει να φτιάξουν νέες υποδομές ή να μετασχηματίσουν υπάρχουσες, προσπαθώντας να απορροφήσουν όσα περισσότερα κονδύλια και χρηματοδοτικά εργαλεία υπάρχουν γι’ αυτό το σκοπό.

Η απόφαση αυτή είναι απολύτως ενδεικτική των προτεραιοτήτων που θέτει τόσο η Διοίκηση του Ιδρύματος όσο και το ελληνικό κράτος και η ΕΕ συνολικότερα. Το χρηματοδοτικό πρόγραμμα για το οποίο γίνεται ο διαγωνισμός προβλέπει συνολικά 30 εκατομμύρια ευρώ χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ για την ενίσχυση και ίδρυση τέτοιων spin off επιχειρήσεων. Την ίδια ώρα που τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, μαζί και το ΕΜΠ, παραμένουν πρακτικά κλειστά για τους φοιτητές λόγω ελλείψεων σε μέτρα προστασίας, ελλιπούς διδακτικού προσωπικού και προσωπικού καθαριότητας, και ενώ η κρατική χρηματοδότηση για τα ιδρύματα βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα (το κονδύλι για το ΕΜΠ ανέρχεται μόλις σε 3,1 εκατομμύρια ευρώ), πέφτουν δεκάδες εκατομμύρια για έρευνα με κριτήρια που υπαγορεύουν αυστηρά οι ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων. Σαν να μην έφτανε αυτό το ΕΜΠ δεσμεύεται  για συμμετοχή με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ στο επιχειρηματικό σχήμα. Άραγε τι θα γίνει αν η επιχείρηση προβεί σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου; Το ΕΜΠ θα προσθέσει ακόμα περισσότερους χρηματικούς ή υλικούς  πόρους. Τι θα γίνει αν η επιχείρηση που υπόκειται στους νόμους της αγοράς χρεοκοπήσει;

Φυσικά, είμαστε βέβαιοι για τις υποσχέσεις και την επιχειρηματολογία που θα ακούσουμε. Οι επενδύσεις αυτές θα είναι τάχα υπέρ μας, θα διαχυθεί η επιστημονική γνώση στην κοινωνία. Ίσως ακούσουμε κιόλας ότι αν είναι επικερδής η επιχείρηση μπορεί να γυρίσουν στο Ίδρυμα για αναβάθμιση των υποδομών του! Δεν είμαστε χθεσινοί, αντίστοιχα επιχειρήματα έχουμε ακούσει και όταν “επενδύονταν” τα χρήματα του ΤΣΜΕΔΕ σε τράπεζες, όταν παιζόντουσαν τα χρήματα των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία στο χρηματιστήριο. Τίποτα δεν γύρισε στους εργαζόμενους, στους φοιτητές, στον λαό! Ούτε φυσικά η όποια επιστημονική γνώση απλά “επιστρέφει στην κοινωνία”. Του λόγου το αληθές μπορεί να αναζητήσει κανείς στην έρευνα που γίνεται σήμερα για το εμβόλιο για τον covid-19, στις πατέντες που πλέον δεν κατοχυρώνονται καν στους επιστήμονες αλλά στην επιχείρηση, στους μεγάλους ανταγωνισμούς ολόκληρων κρατών για την υλοποίηση της επιστημονικής γνώσης όπως στην  έρευνα για τα 5G δίκτυα.

Ως σύλλογος Υποψηφίων Διδακτόρων δεν μπορούμε παρά να είμαστε αντίθετοι σε κάθε τέτοια σκέψη η οποία θα μετατρέψει με έναν ακόμα τρόπο το Ίδρυμα σε Πανεπιστήμιο ΑΕ. Απαιτούμε όσα χρήματα έχουν δρομολογήσει να δοθούν στη σύσταση spin-off να δοθούν για την κάλυψη των πάγιων και έκτακτων αναγκών του Ιδρύματος λόγω της πανδημίας. Απαιτούμε η έρευνά μας να γίνεται με κριτήριο την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών και όχι με κριτήριο το μοσχοπούλημά της σε επιχειρηματικούς ομίλους που θα βρίσκουν έτσι πάμφθηνο επιστημονικό εργατικό δυναμικό.